Theo pháp luật hiện hành người lao động từ chối làm thêm giờ được không?

1. Pháp luật quy định như thế nào về thời giờ làm việc?

    Căn cứ theo Điều 105 Bộ luật lao động 2019, thời giờ làm việc bình thường được quy định như sau:

     Như vậy, thời gian làm việc bình thường trong một ngày không quá 8 giờ, trong một tuần thì không quá 48 giờ. Trong trường hợp người sử dụng lao động quy định thời giờ làm việc thì không được quá 10 giờ một ngày, nhưng không quá 48 giờ một tuần. 

2. Người lao động từ chối làm thêm giờ được không?

      Theo  quy định hiện hành, thời gian làm thêm giờ được hiểu là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động.

      Tại Khoản 2 Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 quy định người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu sau đây:

• Phải được sự đồng ý của người lao động;
• Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày; trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 40 giờ trong 01 tháng;
• Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này.

     Theo đó, có thể hiểu người lao động có quyền từ chối làm thêm giờ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt người lao động không có quyền từ chối làm thêm giờ. Đó là:

• Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;
• Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm và thảm họa, trừ trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động.

3. Tiền lương làm thêm giờ được quy định như thế nào?

     Căn cứ theo Điều 98 Bộ luật lao động 2019, người lao động làm thêm giờ được trả lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc đang làm như sau:

• Vào ngày thường, ít nhất bằng 150%;
• Vào ngày nghỉ hằng tuần, ít nhất bằng 200%;
• Vào ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương, ít nhất bằng 300% chưa kể tiền lương ngày lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương đối với người lao động hưởng lương ngày.

      Trong trường hợp người lao động làm thêm giờ vào ban đêm thì ngoài việc trả lương theo quy định như trên và quy định về tiên lương làm việc vào ban đêm, thì người lao động còn được trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc làm vào ban ngày của ngày làm việc bình thường hoặc của ngày nghỉ hằng tuần hoặc của ngày nghỉ lễ, tết.

4. Câu hỏi liên quan đến Người lao động từ chối làm thêm giờ được không?

     Theo quy định tại Khoản 3 Điều 107 Bộ luật lao động 2019, trong một số ngành, nghề, công việc hoặc trong một số trường hợp thì người sử dụng lao động được phép sử dụng người lao động làm thêm không quá 300 giờ trong một năm. Cụ thể:

• Sản xuất, gia công xuất khẩu sản phẩm hàng dệt, may, da, giày, điện, điện tử, chế biến nông, lâm, diêm nghiệp, thủy sản;
• Sản xuất, cung cấp điện, viễn thông, lọc dầu; cấp, thoát nước;
• Trường hợp giải quyết công việc đòi hỏi lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao mà thị trường lao động không cung ứng đầy đủ, kịp thời;
• Trường hợp phải giải quyết công việc cấp bách, không thể trì hoãn do tính chất thời vụ, thời điểm của nguyên liệu, sản phẩm hoặc để giải quyết công việc phát sinh do yếu tố khách quan không dự liệu trước, do hậu quả thời tiết, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa, thiếu điện, thiếu nguyên liệu, sự cố kỹ thuật của dây chuyền sản xuất;
• Trường hợp khác do Chính phủ quy định.

      Trong trường hợp này người sử dụng lao động phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

      Theo Điều109 Bộ luật lao động 2019, thời giờ nghỉ ngơi được quy định như sau

• Người lao động làm việc theo thời giờ làm việc quy định tại Điều 105 của Bộ luật này từ 06 giờ trở lên trong một ngày thì được nghỉ giữa giờ ít nhất 30 phút liên tục, làm việc ban đêm thì được nghỉ giữa giờ ít nhất 45 phút liên tục.
• Trường hợp người lao động làm việc theo ca liên tục từ 06 giờ trở lên thì thời gian nghỉ giữa giờ được tính vào giờ làm việc.

       Bên cạnh đó, ngoài thời gian nghỉ quy định nêu trên thì người sử dụng lao động bố trí cho người lao động các đợt nghỉ giải lao và ghi vào nội quy lao động.

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Châu Anh