Thẩm quyền giải quyết thủ tục hộ tịch của cấp xã từ 1/7/2025

1. Thủ tục hộ tịch là gì?

     Theo quy định tại Luật hộ tịch 2014 có hiệu lực hiện hành, hộ tịch là những sự kiện được quy định tại Điều 3 của Luật này, xác định tình trạng nhân thân của cá nhân từ khi sinh ra đến khi chết. 

     Tại Luật này cũng nêu định nghĩa về đăng ký hộ tịch là: việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về dân cư.

     Thủ tục đăng ký hộ tịch được chia thành 4 nhóm là: 

• Xác nhận vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch bao gồm: khai sinh; kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch và Khai tử.
• Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền bao gồm: thay đổi quốc tịch; xác định cha, mẹ, con; xác định lại giới tính; nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; ly hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; công nhận giám hộ; tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
• Ghi vào Sổ hộ tịch sự kiện: khai sinh; kết hôn; ly hôn; hủy việc kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; thay đổi hộ tịch; khai tử của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài.
• Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác theo quy định của pháp luật.

     Về thẩm quyền giải quyết đăng ký hộ tịch được Luật hộ tịch quy định cho ủy ban nhân dân cấp xã, ủy ban nhân dân cấp huyện, cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam tại nước ngoài.

     Tuy nhiên, trong bối cảnh mới ở nước ta đã chấm dứt hoạt động của chính quyền cấp huyện, ngày 11/06/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 120/2025/NĐ-CP, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2025, theo đó thẩm quyền giải quyết một số thủ tục hộ tịch được chuyển giao cho cấp xã.

2. Các thủ tục hộ tịch được giao thẩm quyền cho cấp xã từ 1/7/2025

     Theo quy định tại Điều 4 Nghị định 120/2015/NĐ-CP, từ ngày 1/7/2025, ủy ban nhân dân cấp xã được giao thêm thẩm quyền để thực hiện các thủ tục hộ tịch sau đây:

• Xác nhận vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch có yếu tố nước ngoài sau đây: Khai sinh; kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; khai tử.
• Đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước; xác định lại dân tộc;
• Ghi vào Sổ hộ tịch sự kiện của công dân Việt Nam đã đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài: khai sinh; kết hôn; ly hôn; hủy việc kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; thay đổi hộ tịch; khai tử

3. Điểm khác biệt giữa thẩm quyền giải quyết thủ tục hộ tịch trước và sau 01/07/2025

     Thẩm quyền của UBND cấp xã được mở rộng và làm rõ hơn, đặc biệt trong các trường hợp có yếu tố nước ngoài theo hướng phân cấp về xã, nếu thuộc các điều luật được tham chiếu. Cụ thể:

• Nghị định 120/2025/NĐ-CP, kết hợp với các sửa đổi của Nghị định 07/2025/NĐ-CP, đã chuyển giao một số trường hợp đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài (như khai sinh, kết hôn, nhận cha mẹ con mà trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện) về cho cấp xã giải quyết nếu thuộc phạm vi các điều khoản được phân cấp. 

• Nghị định 07/2025/NĐ-CP đã bổ sung quy định của Nghị định số 123/2025/NĐ-CP về thẩm quyền của UBND cấp xã trong việc đăng ký giám sát việc giám hộ và đăng ký chấm dứt giám sát việc giám hộ (Mục 5 Chương 3).

• Các Nghị định sửa đổi, bổ sung cũng cập nhật các quy định về giấy tờ, cách thức nộp hồ sơ, tra cứu thông tin, cấp số định danh cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thực hiện thủ tục hành chính, đặc biệt là việc bỏ yêu cầu xuất trình giấy tờ chứng minh nơi cư trú trong một số trường hợp.

     Những cải cách này mang lại tác động tích cực to lớn đối với quyền lợi của người dân, giúp giảm đáng kể gánh nặng hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ công thiết yếu. Đối với công tác quản lý nhà nước, các quy định mới góp phần nâng cao hiệu quả, minh bạch và tính liên thông của hệ thống quản lý hộ tịch quốc gia. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này cũng đặt ra những thách thức đáng kể. Việc mở rộng thẩm quyền cấp xã đòi hỏi năng lực chuyên môn và kỹ năng công nghệ thông tin của đội ngũ công chức phải được nâng cao đáng kể. Đồng thời, việc đảm bảo tính đồng bộ, chính xác và an toàn của dữ liệu trong một hệ thống số hóa và phân cấp là một nhiệm vụ liên tục đòi hỏi sự đầu tư và kiểm soát chặt chẽ.

     Không. Từ 01/07/2025, UBND cấp xã vẫn KHÔNG có thẩm quyền giải quyết ly hôn. Việc ly hôn thuộc thẩm quyền của Tòa án.

     Có. Từ 01/07/2025, UBND cấp xã sẽ có thẩm quyền đăng ký một số việc hộ tịch trước đây thuộc thẩm quyền của cấp huyện, ví dụ như: đăng ký giám hộ, chấm dứt giám hộ; ghi chú ly hôn; ghi vào sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của công dân Việt Nam đã đăng ký ở nước ngoài.