Doanh nghiệp không thành lập công đoàn có bị phạt?

1. Công đoàn cơ sở là gì?

     Theo Điều 10 Hiến pháp 2013 quy định rằng công đoàn là tổ chức đại diện cho người lao động với nhiệm vụ chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và hỗ trợ người lao động nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp dưới sự chấp hành pháp luật cùng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công đoàn còn có thể được hiểu theo nghĩa hẹp là tổ chức tập hợp các đoàn viên trong cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đại diện và thực hiện quyền, nhiệm vụ của một công đoàn.

2. Doanh nghiệp có bắt buộc thành lập công đoàn không

     Công đoàn là tổ chức chính trị – xã hội được thành lập dựa trên sự tự nguyện của giai cấp công nhân và của người lao động, là nơi đại diện cho các công chức, viên chức và những người lao động khác cùng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.

     Theo khoản 1 Điều 6 Luật Công đoàn 2012 quy định rõ ràng: Công đoàn được thành lập dựa trên cơ sở tự nguyện, các tổ chức và hoạt động dựa theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Với điều khoản này, rõ ràng việc thành lập công đoàn là hoàn toàn tự nguyện, không có sự phân nhánh pháp lý nào đối với doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong quan hệ lao động cần phải có chủ thể đại diện cho tập thể lao động bởi không phải hành động nào cũng lấy được ý kiến của tất cả người lao động.

     Do đó, công đoàn được nhà nước khuyến khích nên thành lập, mặc dù pháp luật không yêu cầu. Nếu công đoàn được thành lập tại công ty thì là công đoàn cơ sở và được công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở chứng nhận theo quy định của pháp luật và Điều lệ Công đoàn Việt Nam. Đối với trường hợp doanh nghiệp chưa thành lập công đoàn cơ sở thì công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở có quyền và nghĩa vụ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động khi họ làm việc tại doanh nghiệp theo yêu cầu.

3. Không thành lập công đoàn có bị phạt không?

    Công đoàn được thành lập tự nguyện trên nhu cầu mong muốn của người lao động để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trong doanh nghiệp. Do đó, công đoàn đóng vai trò hỗ trợ, vận động người lao động tham gia vào công đoàn và cầu nối với doanh nghiệp. Công đoàn cơ sở tại doanh nghiệp không có quyền ép buộc người lao động phải thành lập công đoàn. Doanh nghiệp cũng không có nghĩa vụ phải thành lập công đoàn.

    Do việc thành lập công đoàn phụ thuộc vào người lao động nên công ty sẽ không bị phạt khi không thành lập công đoàn cơ sở. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn phải tạo môi trường để người lao động thành lập công đoàn nếu họ muốn. Điều 31 luật Công đoàn 2012 quy định về xử lý vi phạm pháp luật về công đoàn như sau: Các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân vi phạm các quy định liên quan đến quyền công đoàn sẽ bị kỷ luật tùy theo loại và mức độ vi phạm và xử lý kỷ luật hành chính, bồi thường thiệt hại hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

4. Hỏi đáp về doanh nghiệp không thành lập công đoàn cơ sở có bị phạt không?

    Theo điều 4 Nghị định 191/2013/NĐ-CP quy định các đối tượng đóng đoàn phí công đoàn:

• Đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân, cơ quan nhà nước (kể cả Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn).

• Tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức chính trị – nghề nghiệp.

• Đơn vị sự nghiệp công lập và tư nhân.

• Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế hoạt động theo Luật doanh nghiệp và Luật đầu tư.

• Liên hợp tác xã, hợp tác xã được thành lập và hoạt động theo Luật Hợp tác xã.

• Cơ quan, tổ chức nước ngoài hoặc tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam liên quan đến tổ chức hoạt động công đoàn, văn phòng điều hành của bên nước ngoài trong hợp đồng hợp tác thương mại tại Việt Nam có sử dụng lao động là người Việt Nam.

• Tổ chức khác có sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về luật lao động.

      Như vậy ngay cả khi doanh nghiệp không thành lập công đoàn, doanh nghiệp vẫn phải đóng đoàn phí công đoàn theo quy định của pháp luật.

    Theo quy định tại Điều 38, Nghị định số 12/2022/NĐ-CP ngày 17/01/2022 của Chính phủ quy định xử phạt hành vi vi phạm quy định về đóng kinh phí công đoàn được xử lý như sau:

    Phạt tiền với mức từ 12% đến dưới 15% tổng số tiền phải đóng kinh phí công đoàn tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi: Chậm đóng kinh phí công đoàn; Đóng kinh phí công đoàn không đúng mức quy định; Đóng kinh phí công đoàn không đủ số người thuộc đối tượng phải đóng.

    Phạt tiền với mức từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng kinh phí công đoàn tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động không đóng kinh phí công đoàn cho toàn bộ người lao động thuộc đối tượng phải đóng.

Bài viết liên quan:

• Công ty có bắt buộc thành lập công đoàn theo quy định pháp luật hiện hành 
• Công ty có được nợ lương người lao động không

     Để được tư vấn chi tiết về Doanh nghiệp không thành lập công đoàn có bị phạt, khách hàng xin vui lòng liên hệ đến tổng đài 19006178 để được hỗ trợ.

    Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

Chuyên viên: Lê Vũ Hải Đăng