Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế có phải công chứng không

Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi: Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế có phải công chứng không, chúng tôi xin tư vấn như sau:

Căn cứ pháp lý: 

• Bộ Luật dân sự năm 2015; 
• Luật Công chứng năm 2014

Nội dung tư vấn:

1. Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế là gì?

     Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế là văn bản mà người thừa kế thể hiện ý chí không đồng ý, từ chối, không nhận phần di sản mà người chết để lại cho họ. Theo đó người thừa kế đó sẽ không được hưởng phần di sản mà đáng nhẽ họ được hưởng theo di chúc hoặc theo pháp luật và không phải thực hiện trách nhiệm của người thừa kế đối với nghĩa vụ của người để lại di sản. Bên cạnh đó phần di sản bị từ chối đó sẽ được chia theo quy định của pháp luật - phần di sản bị từ chối sẽ được chia đều cho những người được thừa kế theo pháp luật chấp nhận di sản.

2. Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế có phải công chứng không?

     Việc từ chối nhận di sản được quy định tại Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể như sau:

     Theo đó không phải trường hợp nào người thừa kế cũng có thể từ chối nhận di sản thừa kế mà phải thỏa mãn các điều kiện sau:

     Thứ nhất: để từ chối nhận di sản đó là chủ thể phải có quyền từ chối hay nói cách khác họ phải là người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc.

     Thứ hai: việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản, về bản chất pháp lý hành vi từ chối hưởng di sản của người thừa kế là một hành vi pháp lý đơn phương.

     Thứ ba: việc từ chối nhận di sản phải lập thành văn bản và phải gửi đến cho người quản lý di sản, những người thừa kế khác và người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.

     Thứ tư: việc từ chối nhận di sản phải không nhằm mục đích trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác (nghĩa vụ cấp dưỡng; nghĩa vụ trả nợ; nghĩa vụ nộp thuế; nghĩa vụ bồi thường thiệt hại;…)

     Thứ năm: việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản bởi hành vi từ chối hưởng di sản của người thừa kế ảnh hưởng không chỉ đến chính bản thân người đó, mà còn ảnh hưởng tới cả những người khác có liên quan.

     Trước đây, Bộ luật Dân sự 2005 quy định khi một người muốn từ chối di sản thì phải lập thành văn bản và báo cho cơ quan công chứng hoặc ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có địa điểm mở thừa kế về việc không nhận di sản. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật hiện hành thì người từ chối không bắt buộc phải thực hiện thủ tục công chứng, chứng thực mà chỉ phải lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.

     Như vậy: Nếu bạn muốn lập văn bản từ chối nhận di sản thừa kế ngoài việc thỏa mãn các điều kiện nêu trên thì bạn không bắt buộc phải công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế. 

3. Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế:

     Bước 1: Nộp hồ sơ  

     Người thừa kế nộp hồ sơ trực tiếp tại tổ chức hành nghề công chứng

     Về thành phần hồ sơ:

• Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế có cam kết việc từ chối nhận di sản thừa kế không nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản (dự thảo).
• Căn cước công dân (bản sao có chứng thực) trường hợp dùng chứng minh nhân dân cần mang theo sổ hộ khẩu (bản sao có chứng thực).
•  Di chúc (bản sao có chứng thực) trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế trong trường hợp thừa kế theo pháp luật.
•  Giấy chứng tử của người để lại di sản hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết (bản sao chứng thực) .
• Giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng (bản sao có chứng thực) hoặc giấy tờ thay thế được pháp luật quy định đối với tài sản mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng trong trường hợp hợp đồng, giao dịch liên quan đến tài sản (bản sao có chứng thực). 

     Bước 2: giải quyết hồ sơ

     Công chứng viên tiếp nhận hồ sơ và kiểm tra giấy tờ trong hồ sơ yêu cầu công chứng. Trường hợp hồ sơ yêu cầu công chứng đầy đủ, phù hợp với quy định của pháp luật thì thụ lý, ghi vào sổ công chứng, trường hợp hồ sơ thiếu thì công chứng viên hướng dẫn người có yêu cầu bổ sung hồ sơ.

     Công chứng viên tiến hành đóng dấu, thu phí công chứng, thù lao công chứng và chi phí khác (nếu có) 

     Thời hạn giải quyết: không quá 02 ngày làm việc; đối với trường hợp có nội dung phức tạp thì thời hạn công chứng có thể kéo dài hơn nhưng không quá 10 ngày làm việc.

     Bước 3: Trả kết quả

     Công chứng viên trả lại các giấy tờ người yêu cầu đã nộp và văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đã công chứng. 

4. Hỏi đáp về Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế có phải công chứng không

     Căn cứ theo Điều 42 Luật Công chứng 2014 quy định:

     “Công chứng viên của tổ chức hành, nghề công chứng chỉ được công chứng hợp đồng, giao dịch về bất động sản trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở, trừ trường hợp công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản là bất động sản và văn bản ủy quyền liên quan đến việc thực hiện các quyền đối với bất động sản.”

     Như vậy, việc bạn có thể nộp hồ sơ để công chứng văn bản từ chối nhận di sản tại bất kỳ phòng công chứng, văn phòng công chứng nào.

     Trường hợp 1: văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đã phát sinh hiệu lực thì bạn không được hủy bỏ văn bản này.

     Trường hợp 2: văn bản từ chối không phát sinh hiệu lực thì bạn mới có quyền hủy bỏ văn bản từ chối nhận dia sản thừa kế, cụ thể như sau:

• Việc từ chối nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác;
• Chưa được lập thành văn bản và chưa được gửi đến những người liên quan;
• Từ chối sau thời điểm phân chia di sản.

     Như vậy: việc từ chối nhận di sản thừa kế đã được lập thành văn bản, trước thời điểm phân chia di sản thừa kế và đã được gửi đến những người liên quan, do đó đã phát sinh hiệu lực pháp luật đồng thời bạn không có quyền hủy bỏ văn bản này tuy nhiên nếu văn bản từ chối không phát sinh hiệu lực thì bạn hoàn toàn có quyền hủy bỏ văn bản từ chối nhận di sản thừa kế đã lập trước đó.

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

                                                                                                                        Chuyên viên: Thu Thủy