Thủ tục tuyên bố một người đã chết theo quy định của pháp luật

Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc xin cảm ơn bạn đã tin tưởng và đặt câu hỏi về thủ tục tuyên bố một người đã chết theo quy định của pháp luật, chúng tôi xin cung cấp thông tin tư vấn như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Dân sự năm 2015;
• Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015.

1. Trường hợp nào được yêu cầu tuyên bố một người là đã chết?

     Căn cứ Điều 71 Bộ luật Dân sự năm 2015, người có quyền, lợi ích liên quan có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết trong các trường hợp sau:

• Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;
• Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;
• Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
• Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống; thời hạn này được tính từ ngày biết được tin tức cuối cùng về người đó; nếu không xác thực được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo có tin tức cuối cùng; nếu không xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo năm có tin tức cuối cùng.​​

2. Người có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố một người đã chết

     Tại Khoản 1 Điều 71 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Khoản 1 Điều 391 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 có quy định về người có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố một người đã chết, đó là:

• Người có quan hệ hôn nhân, gia đình với người bị tuyên bố chết
• Người có quan hệ thừa kế với người bị tuyến bố chết: người cùng hàng thừa kế hoặc người thừa kế của người bị tuyên bố chết...
• Người có quyền, lợi ích liên quan đến người bị tuyên bố là đã chết.

3. Hồ sơ yêu cầu tuyên bố một người đã chết

     Người yêu cầu cần chuẩn bị được quy định tại Khoản 2 Điều 391 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 như sau:

• Đơn yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự (Có thể đánh máy hoặc viết tay tham khảo theo mẫu đơn 92 Nghị quyết 01/2017/HĐTP).
• Tài liệu, chứng cứ chứng minh người này đã chết theo các trường hợp: bị biệt tích, đã bị tuyên bố mất tích trước đó, gặp thảm họa, thiên tai...
• Giấy tờ nhân thân chứng minh bản thân là người có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định như: Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân; hộ chiếu còn hạn; các giấy tờ chứng minh quyền, nghĩa vụ liên quan giữa người yêu cầu và người bị yêu cầu tuyên bố đã chết (bản sao).

​

4. Trình tự yêu cầu tuyên bố một người chết

     Bước 1: Chuẩn bị các hồ sơ đã nêu tại mục 3

     Bước 2: Ra thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố là đã chết

• Trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố một người là đã chết, Tòa án ra quyết định thông báo tìm kiếm thông tin về người bị yêu cầu tuyên bố là đã chết.
• Thời hạn thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố đã chết là 04 tháng, được tính từ ngày đăng và phát thông báo đầu tiên. Trong thời hạn thông báo, nếu người yêu cầu rút đơn yêu cầu hoặc người bị yêu cầu tuyên bố là đã chết trở về và thông báo cho Tòa án biết thì Tòa án ra quyết định đình chỉ việc xét đơn yêu cầu.
• Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày hết thời hạn thông báo thì Tòa án phải mở phiên họp xét đơn yêu cầu.

     Bước 3: Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết

5. Hỏi đáp về thủ tục tuyên bố chết 

     Căn cứ Điều 72 Bộ luật Dân sự năm 2015.

     Hậu quả pháp lý khi tuyên bố một người là đã chết:

• Về quan hệ nhân thân: quan hệ về hôn nhân, gia đình và các quan hệ nhân thân khác của người đó được giải quyết như đối với người đã chết.
• Về quan hệ tài sản: được giải quyết như đối với người đã chết; tài sản của người đó được giải quyết theo quy định của pháp luật về thừa kế.
• Về tư cách chủ thể: tư cách chủ thể của cá nhân đó chấm dứt hoàn toàn, không thể tham gia vào bất cứ quan hệ dân sự nào với tư cách là một chủ thể của quan hệ đó, từ quan hệ tài sản, quan hệ nhân thân, các giao dịch dân sự.

      Căn cứ Điều 73 Bộ luật Dân sự năm 2015.

      Quan hệ nhân thân của người bị tuyên bố là đã chết sẽ không được khôi phục khi Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố người đó là đã chết trong trường hợp sau đây:

• Vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố là đã chết đã được Tòa án cho ly hôn theo quy định tại khoản 2 Điều 68 của Bộ luật này thì quyết định cho ly hôn vẫn có hiệu lực pháp luật;
• Vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố là đã chết đã kết hôn với người khác thì việc kết hôn đó vẫn có hiệu lực pháp luật.

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

Chuyên viên: Hồng Anh