Tội nhận hối lộ theo quy định của pháp luật hiện hành

 2.1. Khách thể của tội nhận hối lộ

     Khách thể của tội nhận hối lộ là các hành vi xâm phạm đến hoạt động hoạt động đúng đắn, bình thường, tính chuẩn mực trong công tác của cơ quan Nhà nước, tổ chức.

     Đối tượng tác động của tội phạm này là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác. 

2.2. Mặt khách quan của tội nhận hối lộ

     Trước hết, hành vi khách quan của tội nhận hối lộ phải là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn, sử dụng chức vụ, quyền hạn như một phương tiện thuận lợi để thực hiện tội phạm; ở đây là người có chức vụ, quyền hạn, sử dụng chức vụ quyền hạn mà mình có để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ.

     Hành vi nhận hối lộ được thực hiện trực tiếp hoặc qua trung gian để làm hoặc không làm một việc theo yêu cầu hoặc vì lợi ích của người đưa hối lộ. 

     Về hậu quả, hậu quả của hành vi nhận hối lộ không phải là dấu hiệu bắt buộc, nhưng hậu quả chưa xảy ra thì hành vi của người phạm tội vẫn cấu thành tội phạm. Hậu quả của tội nhận hối lộ là những thiệt hại vật chất hoặc phi vật chất cho xã hội.

2.3. Mặt chủ quan của tội nhận hối lộ

     Đối với tội nhận hối lộ là lỗi cố ý trực tiếp; người phạm tội nhận thức được hành vi của mình gây nguy hiểm cho xã hội, thấy trước được hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra. 

     Động cơ của tội phạm là vụ lợi cá nhân.

     Mục đích của tội phạm là nhận tiền, nhận tài sản hoặc nhận lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ.

2.4. Chủ thể của tội nhận hối lộ

     Người phạm tội phải là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo quy định của Bộ Luật hình sự (từ đủ 16 tuổi trở lên). Ngoài ra, chủ thể của tội nhận hối lộ phải là người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức nhà nước và doanh nghiệp.

3. Khung hình phạt đối với tội nhận hối lộ

     Căn cứ theo Điều 354 Bộ Luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017; quy định 4 khung hình phạt:

3.1. Khung 1

     Quy định hình phạt tù từ 02 năm đến 07 năm đối với người lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, cụ thể:

• Tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác giá trị từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội phạm tham nhũng, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

• Lợi ích phi vật chất.

3.2. Khung 2

     Quy định hình phạt tù từ 07 năm đến 15 năm áp dụng đối với tội phạm thuộc một trong các trường hợp sau:

• Có tổ chức;
• Lạm dụng chức vụ, quyền hạn;
• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước;
• Đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt.

3.3. Khung 3

     Quy định hình phạt tù từ 15 năm đến 20 năm áp dụng đối với tội phạm thuộc một trong các trường hợp sau:

• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

3.4. Khung 4

Quy định hình phạt tù từ 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình đối với tội phạm thuộc một trong các trường hợp sau:

• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 1.000.000.000 đồng trở lên;
• Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.                   

3.5. Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

     Đồng thời, người có chức vụ quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà nhận hối lộ thì cũng bị xử lý theo quy định như trên.