Quy đinh về thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự

Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, chúng tôi xin cung cấp thông tin tư vấn về vấn đề này như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015
• Bộ Luật Hình sự 2015
• Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015

Nội dung pháp lý:

1. Khởi tố vụ án hình sự là gì?

     Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn của quá trình tố tụng hình sự, trong đó cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, xác định có hay không dấu hiệu của tội phạm để quyết định khởi tố vụ án hình sự hay không khởi tố vụ án hình sự, là cơ sở để chấm dứt hoạt động tố tụng hình sự hay thực hiện các hoạt động tố tụng tiếp theo của quá trình giải quyết vụ án hình sự.

2. Thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự

Căn cứ theo Điều 153 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự như sau:

     Vậy thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự gồm:

• Cơ quan điều tra;

• Cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra;

• Viện kiểm sát;

• Toà án.

2.1. Thẩm quyền của cơ quan điều tra

     Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lí, giải quyết theo quy định của pháp luật. Thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự cụ thể như sau:

• Cơ quan điều tra của Công an nhân dân

     Cơ quan điều tra của Công an nhân dân gồm Cảnh sát nhân dân và Cơ quan điều tra của lực lượng An ninh nhân dân có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của mình và thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân, trừ những tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra trong Quân đội nhân dân và những trường hợp do Viện kiểm sát nhân dân cũng như Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố vụ án hình sự.

     Thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự thuộc về thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan an ninh điều tra các cấp; cơ quan điều tra các cấp của lực lượng cảnh sát nhân dân.

• Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân

     Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân có thẩm quyền về các tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXV Bộ Luật Hình sự 2015 khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của toà án quân sự cùng cấp, trừ các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan điều tra Viện kiểm sát quân sự trung ương và cơ quan an ninh điều tra ưong quân đội nhân dân.

     Thẩm quyền ra quyết định khởi tô vụ án thuộc về thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra các cấp trong quân đội nhân dân.

• Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao

     Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố vụ án về tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, tội phạm về tham những, chức vụ quy định tại Chương XXIII và Chương XXIV của Bộ Luật Hình sự 2015 xảy ra trong hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc cơ quan điều tra, toà án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân, cơ quan thi hành án, người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của toà án nhân dân.

     Thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án thuộc về thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Viện kiểm sát quân sự trung ương.

2.2. Thẩm quyền của Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra

     Theo Khoản 2 Điều 153 và điều 164 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015: Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trong các trường hợp:

     Các cơ quan của Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm trong lĩnh vực và địa bàn quản lý của mình.

•  Đối với tội phạm ít nghiêm trọng trong trường hợp phạm tội quả tang, chứng cứ và lý lịch người phạm tội rõ ràng thì quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, tiến hành điều tra và chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát có thẩm quyền trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án hình sự;
• Đối với tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng hoặc tội phạm ít nghiêm trọng nhưng phức tạp thì quyết định khởi tố vụ án hình sự, tiến hành hoạt động điều tra ban đầu và chuyển hồ sơ vụ án cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.

2.3. Thẩm quyền của Viện kiểm sát

     Theo quy định tại khoản 3 điều 153 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, Viện kiểm sát có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự trong các trường hợp sau đây:

• Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;
• Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố;
• Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.

     Thẩm quyền quyết định khởi tố vụ án thuộc về viện trưởng viện kiểm sát các cấp, Phó viện trưởng viện kiểm sát các cấp cũng có quyền này khi được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự.

2.4. Thẩm quyền của Tòa án

     Khoản 4 Điều 153 Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015 quy định thì Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.

Trình tự thủ tục điều tra xét xử một vụ án hình sự như sau:

• Tiếp nhận tố giác, thông tin sự việc ban đầu
• Khởi tố vụ án hình sự
• Điều tra vụ án hình sự
• Truy tố
• Xét xử vụ án hình sự
  • ​Xét sơ thẩm
  • Xét phúc thẩm
• Thi hành bản án và quyết định của tòa án
• Xét lại các văn bản và quyết định có hiệu lực của tòa án

     Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định thì thời hạn khởi tố vụ án hình sự là 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

     Trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng.

     Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định tại khoản này thì Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.

     Chậm nhất là 05 ngày trước khi hết thời hạn kiểm tra, xác minh quy định tại khoản này, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải có văn bản đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền gia hạn thời hạn kiểm tra, xác minh.

       Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Lê Hằng