Người lao động nghỉ không lương có được hưởng quyền lợi Bảo hiểm y tế không

Trả lời của Luật sư: 

    Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về người lao động nghỉ không lương có được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế cho chúng tôi, chúng tôi xin đưa ra trường hợp người lao động nghỉ việc không hưởng lương được hưởng bảo hiểm y tế như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Bộ Luật lao động 2019;
• Luật bảo hiểm xã hội 2014;
• Luật bảo hiểm y tế năm 2008 sửa đổi, bổ sung 2014;
• Nghị định 146/2018 quy định chi tiết thi hành một số điều Luật bảo hiểm y tế;
• Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH sửa đổi, bổ sung Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH về bảo hiểm xã hội bắt buộc;

Nội dung tư vấn:

1. Người lao động nghỉ việc không hưởng lương được hiểu như thế nào?

       Người lao động nghỉ việc không hưởng lương là thời gian người lao động nghỉ việc và không hưởng lương từ người sử dụng lao động. Theo quy định của pháp luật trường hợp người lao động được nghỉ việc riêng nhưng không được hưởng lương bao gồm: Nghỉ việc 01 ngày không hưởng lương khi trong nhà có người thân là ông ngoại, bà ngoại, ông nội, bà nội, anh, chị, em, ruột qua đời; hoặc khi bố hoặc mẹ kết hôn, anh, chị, em ruột kết hôn.

      Ngoài ra người lao động nghỉ việc không hưởng lương có thể được nghỉ theo sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động.

2. Trường hợp người lao động nghỉ không lương không được hưởng bảo hiểm y tế

        Theo khoản 3 Điều 115 Bộ luật Lao động năm 2019, người lao động nếu có nhu cầu nghỉ vì những lý do cá nhân không thuộc các trường hợp mà Bộ luật Lao động quy định thì có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc nghỉ không hưởng lương. 

       Theo khoản 4 Điều 42 Quyết định số 595/QĐ-BHXH được sửa đổi, bổ sung Quyết định số 505 quy định thời gian người lao động nghỉ làm không hưởng lương, việc đóng và tính hưởng bảo hiểm bắt buộc được quy định như sau:

4. Người lao động không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng BHXH tháng đó. Thời gian này không được tính để hưởng BHXH.

        Trong thời gian người lao động nghỉ làm không hưởng lương, việc đóng và tính hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc ảnh hưởng trực tiếp đến việc đóng và hưởng bảo hiểm y tế của người lao động. Để xét người lao động nghỉ việc không lương có được hưởng bảo hiểm y tế không sẽ phải căn cứ vào từng trường hợp nghỉ việc cụ thể của người lao động. Theo đó, có hai trường hợp:

Trường hợp 1: Người lao động nghỉ không hưởng lương dưới 14 ngày làm việc/tháng.

         Người lao động vẫn được tính đóng bảo hiểm xã hội trong tháng đó. Theo đó, người lao động sẽ được đóng Bảo hiểm y tế của tháng đó.

    Như vậy, người lao động sẽ được hưởng các quyền lợi về bảo hiểm y tế khi đi khám, chữa bệnh.

Trường hợp 2: Người lao động nghỉ không hưởng lương từ 14 ngày làm việc trở lên/tháng.  

       Người lao động nghỉ không hưởng lương từ 14 ngày trở lên, người sử dụng lao động sẽ tiến hành thủ tục báo giảm lao động và không có trách nhiệm đóng các loại bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế... Vì vậy, trong thời gian này người lao động khi đi khám chữa bệnh sẽ không được bảo hiểm y tế chi trả các chi phí khi khám bệnh, chữa bệnh.

    Như vậy, để xác định thời gian người lao động nghỉ không hưởng lương có được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế hay không trước hết cần xác định tổng thời gian người lao động nghỉ không hưởng lương trong tháng là bao nhiêu ngày theo phân tích trên. 

3. Trường hợp người lao động nghỉ không hưởng lương nhưng do ốm đau, nghỉ hưởng chế độ thai sản 

       Trường hợp nghỉ việc không được hưởng lương từ công ty nhưng vì lí do nghỉ ốm đau, thai sản thì vẫn được hưởng quyền lợi về bảo hiểm y tế. Việc pháp luật quy định như vậy là nhằm tạo điều kiện, hỗ trợ, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

        Người lao động nghỉ chế độ thai sản 

        Căn cứ theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 13, Luật Bảo hiểm y tế 2008 sửa đổi bổ sung 2014 nêu rõ trường hợp người lao động nghỉ việc không lương do nghỉ ốm đau, thai sản như sau:

“a) Mức đóng hằng tháng của đối tượng quy định tại điểm a khoản 1 Điều 12 của Luật này tối đa bằng 6% tiền lương tháng, trong đó người sử dụng lao động đóng 2/3 và người lao động đóng 1/3. Trong thời gian người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội thì mức đóng hằng tháng tối đa bằng 6% tiền lương tháng của người lao động trước khi nghỉ thai sản và do tổ chức bảo hiểm xã hội đóng”

          Theo quy định theo Khoản 6, Điều 42 Quyết định số 595/QĐ-BHXH được sửa đổi, bổ sung Quyết định số 505/QĐ-BHXH Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì đơn vị và người lao động không phải đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bảo hiểm nghề nghiệp thời gian này được tính là thời gian đóng bảo hiểm xã hội, không được tính là thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp và được cơ quan bảo hiểm xã hội đóng bảo hiểm y tế cho người lao động.

       Trong thời gian người lao động nữ nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội người lao động vẫn đóng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế, do đó vẫn được hưởng bảo hiểm y tế theo quy định.

         Người lao động nghỉ vì lí do ốm đau 

       Theo quy định khoản 5 Điều 42 Quyết định số 595/QĐ-BHXH được sửa đổi, bổ sung Quyết định số 505/QĐ- BHXH quy định về quản lý đối tượng như sau:

        Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng theo quy định của pháp luật về BHXH thì không phải đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bảo hiểm nghề nghiệp nhưng vẫn được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế.

       Mặt khác theo Khoản 3 Điều 2 Nghị định 146/2018/NĐ-CP quy định về nhóm do nhóm do cơ quan bảo hiểm xã hội đóng, trong đó bao gồm: Người lao động nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau do mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành kèm theo thông tư số 46/2016/TT-BYT ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Y tế.

      Theo điểm c khoản 2 Điều 3 Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH sửa đổi, bổ sung Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH về bảo hiểm xã hội bắt buộc quy định:

“2. Không giải quyết chế độ ốm đau đối với các trường hợp sau đây:

c) Người lao động bị ốm đau, tai nạn mà không phải là tai nạn lao động trong thời gian đang nghỉ phép hằng năm, nghỉ việc riêng, nghỉ không hưởng lương theo quy định của pháp luật lao động; nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.”

      Mặt khác, theo quy định tại khoản 4 Điều 6 Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH sửa đổi, bổ sung Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH về bảo hiểm xã hội bắt buộc thì:

“4. Người lao động không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng BHXH tháng đó. Thời gian này không được tính để hưởng BH.”

       Như vậy, đối với trường hợp của bạn, bạn bị ngã và phải nhập viện với thời gian 2 ngày trong lúc bạn đang nghỉ việc không lương 23 ngày trong tháng 11/2021 thì bạn sẽ không được giải quyết chế độ ốm đau trừ trường hợp bạn nghỉ việc với lí do là ốm đau hoặc thai sản.

       Bởi thời gian bạn nghỉ không hưởng lương này công ty không đóng bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn nghề nghiệp, lao động, bải hiểm y tế nên bạn sẽ không được hưởng quyền lợi của BHYT trong thời gian nghỉ việc không hưởng lương.

      Theo khoản 6 Điều 42 Quyết định 595/QĐ-BHXH quy định: “Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì đơn vị và người lao động không phải đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN, thời gian này được tính là thời gian đóng BHXH, không được tính là thời gian đóng BHTN và được cơ quan BHXH đóng BHYT cho người lao động.”.

      Do đó, trường hợp bạn nghỉ việc hưởng chế độ thai sản ở tháng thứ 5 thì được cơ quan bảo hiểm xã hội đóng bảo hiểm y tế cho bạn nên khi bạn đi khám bệnh trong thời gian này vẫn được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế theo quy định.

Luật Toàn Quốc  xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Nguyễn Huệ