Điểm khác nhau giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện theo quy định hiện nay

Trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về Điểm khác nhau giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn về vấn đề này như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014
• Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH

Nội dung tư vấn:

1. BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện được hiểu như thế nào?

1.1.Bảo hiểm xã hội bắt buộc là gì?

     Căn cứ theo Khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định như sau: Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia.   

1.2. BHXH tự nguyện là gì?

     Theo như Khoản 3 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định như sau: Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.

2. Về đối tượng tham gia của BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện

2.1. Đối tượng tham gia của Bảo hiểm xã hội bắt buộc

•   Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;
•   Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động;
•   Cán bộ, công chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân, quân đội nhân dân;
•   Người hoạt động không chuyên trách ở xã phường, thị trấn;
•   Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

2.2. Đối tượng tham gia của Bảo hiểm xã hội tự nguyện 

•      Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

3. Các chế độ được hưởng khi tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện

3.1. Chế độ được hưởng khi tham gia BHXH bắt buộc

     Theo quy định tại điều 4 Luật bảo hiểm xã hội 2014, Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được hưởng những chế độ sau:

• Ốm đau;
• Thai sản;
• Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;
• Hưu trí;
• Tử tuất.

3.2. Chế độ được hưởng khi tham gia BHXH tự nguyện

     Theo quy định tại Khoản 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì khi tham gia BHXH tự nguyện người lao động được hưởng gồm hai chế độ sau :

• Hưu trí;
•  Tử tuất.

4. Trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện

4.1. Trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc

     Khi tham gia BHXH bắt buộc, người lao động và người sử dụng lao động cùng có trách nhiệm đóng BHXH.

4.2.Trách nhiệm đóng BHXH tự nguyện

     Khi tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia đóng bảo hiểm xã hội tự đăng ký tham gia và đóng tiền tại cơ quan BHXH có thẩm quyền.

5. Mức đóng hàng tháng của BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện

5.1. Mức đóng hàng tháng của BHXH bắt buộc

• Người lao động đóng 8% mức lương đóng BHXH.
• Người sử dụng lao động đóng 17,5% mức lương đóng BHXH.

5.2. Mức đóng hàng tháng của BHXH tự nguyện

•     Đối với người lao động tham gia BHXH tự nguyện sẽ đóng bảo hiểm xã hội theo quy định tại Khoản 1, Điều 87, Luật Bảo hiểm xã hội. Cụ thể mức đóng BHXH tự nguyện được quy định như sau:
•      Người lao động đóng 22% mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn.

​Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn được quy định

    +Thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ;

     +Cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.

     +Như vậy, mức đóng BHXH tự nguyện sẽ do người lao động tự lựa chọn tuy nhiên sẽ nằm trong hạn mức. Căn cứ theo Nghị định 07/2021/NĐ-CP quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025, từ 1/1/2022 mức chuẩn nghèo của khu vực nông thôn là 1,5 triệu đồng/tháng

6. Phương thức đóng của BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

6.1. Phương thức đóng của BHXH bắt buộc .

     Đóng theo một trong các phương thức sau:

•       Hàng tháng
•       3 tháng
•       6 tháng
•       12 tháng
•       Đóng trước một lần theo thời hạn ghi trong hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài

6.2.  Phương thức đóng của BHXH tự nguyện.

     Đóng theo một trong các phương thức sau:

•      Hàng tháng
•      3 tháng
•       6 tháng
•      12 tháng
•      Một lần cho nhiều năm về sau với mức thấp hơn mức đóng hàng tháng hoặc một lần cho những năm còn thiếu với mức cao hơn mức đóng hàng tháng.

     Căn cứ Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, Điều 2 Thông tư 01/2016/TT-BLDTBXH đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện được quy định như sau:

     Đối tượng đóng BHXH bắt buộc

• Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn.

• Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng.

• Cán bộ, công chức, viên chức.

• Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân, hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân…

• Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

• Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.

• Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

     Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện

     Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Cụ thể:

• Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới 01 tháng từ ngày 01/01/2018 trở đi.

• Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố.

• Người lao động giúp việc gia đình.

• Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương.

• Người tham gia khác…

      Như vậy, người tham gia BHXH tự nguyện phải không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Do đó, có thể hiểu không được cùng lúc đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện.

     Căn cứ điểm h khoản 1 Điều 2 Luật BHXH năm 2014, Khoản 4 Điều 30 Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH ngày 29/12/2015 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc quy định, người quản lý doanh nghiệp có hưởng tiền lương thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

     ''Điều 2. Đối tượng áp dụng

     1. Người lao động là công dân Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định tại Nghị định này, bao gồm:

     ....

     đ) Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;"

     Căn cứ các quy định nêu trên, trường hợp Ông/Bà là chủ sở hữu Công ty đồng thời là Giám đốc, đại diện pháp luật của công ty, nếu có hưởng tiền lương theo quy định của pháp luật về tiền lương thì thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

     Trên đây là những tư vấn của chúng tôi về điểm khác nhau giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Để được tư vấn và giải đáp chi tiết hơn quý khách hàng có thể tham khảo thêm các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp dưới đây:

   Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn.                                              Chuyên viên: Nguyễn Phương