Người sử dụng lao động và người lao động có thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội được không

Trả lời của Luật sư:

    Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội được không cho chúng tôi, chúng tôi xin đưa ra quy định về thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội có được không như sau:  

Căn cứ pháp lý:

• Luật bảo hiểm xã hội 2014;

• Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội, người lao động ở Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài;

• Nghị định 143/2018 Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết về bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam;

Nội dung tư vấn:

1. Bảo hiểm xã hội được hiểu như thế nào?

      Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

2. Người sử dụng lao động và người lao động thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội được không?

     Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được quy định tại điểm a và điểm b Khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, cụ thể như sau:

     Ngoài ra Căn cứ quy định tại khoản 1 điều 17 Luật bảo hiểm xã hội:

     Như vậy, người lao động có hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và người sử dụng lao động và người lao động không được thỏa thuận về việc không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

3. Mức phạt khi thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội giữa người lao động và người sử dụng lao động

    Căn cứ theo Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định về vi phạm về quy định về đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp như sau:

Trường hợp 1: đối với người lao động

     Theo theo khoản 1 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP thì người lao động thỏa thuận với sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì người lao động bị xử phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.

Trường hợp 2: đối với người sử dụng lao động

     Căn cứ theo khoản 5, 6 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định về vi phạm quy định về đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp như sau:

     Đồng thời, theo Khoản 10 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP thì người sử dụng lao động sẽ bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp phải đóng cho cơ quan bảo hiểm xã hội đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 5, 6 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP như sau:

• Buộc người sử dụng lao động nộp khoản tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng, không đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền đóng.
• Nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng.
• Khoản tiền lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan bảo hiểm xã hội đối với những hành vi vi phạm quy định tại các khoản 5, 6 Điều này từ 30 ngày trở lên.

    Như vậy, người lao động có hợp đồng lao động chính thức thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và doanh nghiệp bạn không được thỏa thuận với người lao động về việc không tham gia bảo hiểm xã hội.

   Trường hợp hai bên có hành vi thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội thì người lao động có hành vi thỏa thuận không tham gia bảo hiểm xã hội sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.

     Đồng thời, người sử dụng lao động sẽ bị phạt khi kê khai thiếu số người tham gia BHXH, không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp với mức phạt từ 12% đến 15% nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng và không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, với mức phạt từ 18%-20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng.

4. Hỏi đáp về thỏa thuận không đóng bảo hiểm xã hội được không như sau:

   Căn cứ theo khoản 1, 2 Điều 2 Nghị định 143/2018/NĐ-CP quy định về đối tượng áp dụng như sau:

• Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khi có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp.
• Có hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 01 năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam.

Ngoại trừ 2 trường hợp sau:

- Người lao động nước ngoài di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp là nhà quản lý, giám đốc điều hành, chuyên gia và lao động kỹ thuật của một doanh nghiệp nước ngoài đã thành lập hiện diện thương mại trên lãnh thổ Việt Nam, di chuyển tạm thời trong nội bộ doanh nghiệp sang hiện diện thương mại trên lãnh thổ Việt Nam và đã được doanh nghiệp nước ngoài tuyển dụng trước đó ít nhất 12 tháng.

- Người lao động đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định

     Trường hợp người lao động nước ngoài đủ điều kiện đóng bảo hiểm xã hội thì người lao động nước ngoài và người sử dụng lao động không được thỏa thuận về việc không đóng bảo hiểm xã hội.

    Căn cứ điểm b khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định một trong những trường hợp người lao động thuộc đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc là có hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng,...

    Trường hợp bạn làm việc theo hợp đồng thử việc sẽ không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Do đó, thời gian thử việc của bạn sẽ không được tính tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Luật Toàn Quốc  xin chân thành cảm ơn./.

Chuyên viên: Nguyễn Huệ