Vợ bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì chồng có được tự mình bán tài sản không?

Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về Vợ bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì chồng có được tự mình bán tài sản không?, chúng tôi xin cung cấp thông tin tư vấn như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Bộ Luật Dân sự năm 2015

Nội dung tư vấn: 

1. Mất năng lực hành vi dân sự được hiểu như thế nào?

     Căn cứ theo quy định tại Điều 22 Bộ Luật Dân sự năm 2015, khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.

     Một người chỉ được coi là bị mất năng lực hành vi dân sự khi có quyết định tuyên bố của Tòa án. Khi một cá nhân đã bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự; thì không thể tự mình tham gia các giao dịch dân sự; mà bắt buộc phải được thực hiện bởi người giám hộ hợp pháp.

2. Giao dịch dân sự của người bị mất năng lực hành vi dân sự được thực hiện như thế nào?

     Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 22 Bộ Luật Dân sự năm 2015, giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.

     Người đại diện theo pháp luật của người mất năng lực hành vi dân sự chính là người giám hộ của người mất năng lực hành vi dân sự theo quy định tại Điều 48 Bộ Luật Dân sự 2015 như sau:

• Cá nhân, pháp nhân có đủ điều kiện theo quy định được làm người giám hộ;
• Trường hợp người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ lựa chọn người giám hộ cho mình thì khi họ ở tình trạng cần được giám hộ, cá nhân, pháp nhân được lựa chọn là người giám hộ nếu người này đồng ý. Việc lựa chọn người giám hộ phải được lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực;
• Một cá nhân, pháp nhân có thể giám hộ cho nhiều người.

     Căn cứ theo quy định tại Điều 59 Bộ Luật Dân sự năm 2015 về quản lý tài sản của người được giám hộ:

• Người giám hộ của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự có trách nhiệm quản lý tài sản của người được giám hộ như tài sản của chính mình; được thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người được giám hộ vì lợi ích của người được giám hộ;
• Việc bán, trao đổi, cho thuê, cho mượn, cho vay, cầm cố, thế chấp, đặt cọc và giao dịch dân sự khác đối với tài sản có giá trị lớn của người được giám hộ phải được sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ;
• Người giám hộ không được đem tài sản của người được giám hộ tặng cho người khác. Các giao dịch dân sự giữa người giám hộ với người được giám hộ có liên quan đến tài sản của người được giám hộ đều vô hiệu, trừ trường hợp giao dịch được thực hiện vì lợi ích của người được giám hộ và có sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ;
• Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi được quản lý tài sản của người được giám hộ theo quyết định của Tòa án trong phạm vi được quy định tại khoản 1 Điều này.

3. Vợ bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì chồng có được tự mình bán tài sản không?

     Để đảm bảo quyền lợi của người mất năng lực hành vi dân sự; cũng như tránh trường hợp người giám hộ lợi dụng việc người mất năng lực hành vi dân sự thì các giao dịch dân sự về tài sản của người mất năng lực hành vi dân sự chỉ được thực hiện vì lợi ích của người đó và cần có sự đồng ý của người giám sát. Các giao dịch về việc tặng cho tài sản của người mất năng lực hành vi dân sự cho người khác hay việc chuyển giao quyền sở hữu giữa người giám hộ và người được giám hộ bị vô hiệu.

     Việc vợ bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì chồng sẽ là người giám hộ đương nhiên của vợ, nên chồng sẽ có trách nhiệm quản lý tài sản của vợ và được thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của vợ vì lợi ích của vợ. Việc bán tài sản có giá trị lớn của vợ phải được sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ. 

     Người giám sát việc giám hộ là người được những người thân thích của vợ cử ra, hoặc chọn cá nhân, pháp nhân khác (theo quy định tại khoản 1 Điều 51 Bộ Luật Dân sự năm 2015). Người giám sát việc giám hộ liên quan đến quản lý tài sản của vợ phải đăng ký tại Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người vợ.

     Trường hợp không có người thân thích của vợ, hoặc những người thân thích không chọn được người giám sát việc giám hộ, thì Uỷ ban nhân dân cấp xã cử cá nhân hoặc pháp nhân giám sát.

     Như vậy, người chồng được quyền bán tài sản nếu việc bán tài sản này vì lợi ích của vợ. Và nếu tài sản có giá trị lớn thì phải được sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.

4. Hỏi đáp về Vợ bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì chồng có được tự mình bán tài sản không?

     Căn cứ theo quy định tại Điều 53 Bộ Luật Dân sự 2015 thì người giám hộ đương nhiên của người mất năng lực hành vi dân sự: 
     Đối với trường hợp vợ là người mất năng lực hành vi dân sự thì chồng là người giám hộ; nếu chồng là người mất năng lực hành vi dân sự thì vợ là người giám hộ.

     Căn cứ theo quy định tại Điều 49 và Điều 50 Bộ Luật Dân sự năm 2015:

     Đối với người giám hộ là cá nhân, cần đảm bảo các điều kiện sau: 

• Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
• Có tư cách đạo đức tốt và các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ;
• Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác;
• Không phải là người bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.

      ​Đối với người giám hộ là pháp nhân, cần đảm bảo các điều kiện sau:

• Có năng lực pháp luật dân sự phù hợp với việc giám hộ;
• Có điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

Chuyên viên: Nguyễn Anh