Người chưa thành niên có được từ chối nhận di sản thừa kế không

Câu trả lời của Luật sư:

     Luật Toàn Quốc cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về người chưa thành niên thì có được từ chối nhận di sản thừa kế không?. Chúng tôi xin cung cấp thông tin tư vấn về vấn đề trên như sau:

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Dân sự 2015

1. Người chưa thành niên là gì?

       Điều 21 BLDS 2015 quy định về người chưa thành niên như sau:

       Căn cứ từ quy định trên có thể thấy người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

2. Các trường hợp người chưa thành niên được nhận di sản thừa kế

         Người chưa thành niên thừa kế theo di chúc

       Theo quy định của pháp luật thì nếu như người chết có để lại di chúc cho người dưới 18 tuổi thì vẫn sẽ chia di chúc cho người dưới 18 tuổi theo ý nguyện của người để lại di chúc. 

       Đối với các trường hợp người chưa thành niên Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:

• Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
• Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
• Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

       Như vậy, người chưa thành niên được nhận di sản thừa kế, việc sử dụng di sản thừa kế thì sẽ được thông qua người giám hộ.

       Theo quy định tại Điều 644 người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc, con chưa thành niên vẫn sẽ được nhận ⅔ di sản của người chết nếu như người chết không để lại di chúc hoặc di chúc không có thể hiện người này.

Người chưa thành niên thừa kế theo pháp luật

       Đối với trường hợp người chết không để lại di chúc thì di sản của người đó sẽ được chia theo pháp luật.  Di sản đó sẽ được chia theo hàng thừa kế theo pháp luật sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
• Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
• Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

       Như vậy, người chưa thành niên là con đẻ của người chết thuộc hàng thừa kế thứ nhất và được ưu tiên chia di sản trước.

Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc

       Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015, con chưa thành niên vẫn sẽ được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất đó.

       Quy định này chỉ không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của BLDS 2015. Như vậy, về nguyên tắc, những người kể trên đương nhiên được hưởng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật mà không phụ thuộc vào việc họ có được di chúc phân chia di sản cho hay không.

       Theo quy định, những người thừa kế của người để lại di chúc sẽ tiến hành các thủ tục mở thừa kế khi người để lại di chúc qua đời (thường là tại Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng). Công chứng viên phải xác định chính xác, rõ ràng những người sẽ được hưởng thừa kế.

3. Người chưa thành niên có được từ chối nhận di sản thừa kế không?

Theo quy định tại khoản Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 về từ chối nhận di sản như sau:

       Theo đó, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác. Tuy nhiên, giao dịch dân sự do người chưa thành niên xác lập về di sản thừa kế phải được người đại diện theo pháp luật xác lập hoặc đồng ý tùy theo độ tuổi cụ thể của người thành niên.

4. Hỏi đáp về người chưa thành niên được nhận di sản thừa kế

Câu hỏi 1. Các hàng thừa kế theo quy định của pháp luật

       Điều 651 bộ luật dân sự 2005 quy định có 3 hàng thừa kế, bao gồm:

• Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

• Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

• Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Câu hỏi 2. Trẻ sơ sinh có được nhận di sản thừa kế không?

       Căn cứ theo Điều 613 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Dựa vào quy định trên, trẻ sơ sinh vẫn có quyền hưởng thừa kế

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn!

Chuyên viên: Thục Nhi