Quy định pháp luật về ly hôn với người mất tích

Câu hỏi của bạn:

Câu trả lời của Luật sư:

     Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về ly hôn với người mất tích theo quy định của pháp luật hiện nay đến cho chúng tôi. Chúng tôi đưa ra quan điểm tư vấn của mình về ly hôn với người mất tích như sau:

Cơ sở pháp lý:

• Bộ luật dân sự 2015
• Bộ luật tố tụng dân sự 2015
• Luật hôn nhân và gia đình 2014

1.Pháp luật quy định thế nào về tuyên bố một người mất tích

     Có thể hiểu yêu cầu tuyên bố một người mất tích là việc dân sự, theo đó người có quyền, lợi ích liên quan yêu cầu Toà án tuyên bố một người đã biệt tích trong một thời gian do luật định mà không có tin tức xác thực về người đó còn sống hay đã chết.

     Khoản 1 Điều 68 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

“Khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên, mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hay đã chết thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án có thể tuyên bố người đó mất tích.

Thời hạn 02 năm được tính từ ngày biết được tin tức cuối cùng về người đó; nếu không xác định được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo tháng có tin tức cuối cùng; nếu không xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo năm có tin tức cuối cùng.”

Để toà án có thể tuyên bố một người mất tích phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện

• Khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên, mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự
• Có yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan

Luật quy định thời hạn biệt tích là 2 năm liền trở lên được tính từ ngày biết được tin tức cuối cùng về người đó

• Nếu không xác định được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo tháng có tin tức cuối cùng
• Nếu không xác định được ngày tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo có tin tức cuối cùng

     Như vậy một người được coi là mất tích khi có quyết định của Toà án tuyên bố người đó mất tích. Quyết định của Tòa án tuyên bố một người mất tích phải được gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người bị tuyên bố mất tích để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch.

2. Có được ly hôn khi một bên vợ hoặc chồng mất tích không?

     Khoản 2 Điều 68 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

“Trường hợp vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố mất tích xin ly hôn thì Tòa án giải quyết cho ly hôn theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình.”

     Sự biệt tích hay vắng mặt quá lâu của một người sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của họ, qua đó ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của những người liên quan cho đến khi họ tham gia vào quan hệ xã hội đó. Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hai bên, cần có một cơ chế để giải quyết, mở ra “lối thoát” cho quan hệ xã hội bị gián đoạn. Đây chính là cơ sở để pháp luật quy định cho người có quyền, lợi ích liên quan có quyền yêu cầu Toà án tuyên bố một người mất tích để giải quyết ly hôn.

     Tiếp theo Khoản 2 Điều 56 Luật Hôn nhân và gia đình quy định :

“Trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị Tòa án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn thì Tòa án giải quyết cho ly hôn”

     Như vậy vợ hoặc chồng của người mất tích được phép ly hôn khi có quyết định tuyên bố mất tích của Toà án đã có hiệu lực pháp luật. Do đó trước tiên cần phải thực hiện thủ tục yêu cầu tuyên bố một người mất tích rồi sau đó yêu cầu ly hôn đơn phương.

3. Thủ tục tuyên bố một người mất tích và yêu cầu ly hôn đơn phương

3.1.Tuyên bố một người mất tích

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ bao gồm:

• Đơn yêu cầu Toà án tuyên bố một người mất tích
• Tài liệu, chứng cứ để chứng minh người bị yêu cầu tuyên bố mất tích đã biệt tích 02 năm liền trở lên mà không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hoặc đã chết và chứng minh cho việc người yêu cầu đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo tìm kiếm
• Bản sao quyết định của Tòa án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú (trong trường hợp đã thông báo trước thời điểm gửi yêu cầu)

Bước 2: Toà án thụ lý và chuẩn bị xét đơn yêu cầu

     Nộp hồ sơ đến toà án cấp huyện nơi cư trú cuối cùng của người bị tuyên bố mất tích (Điều 35 và Điều 39 Bộ luật tố tụng dân sự 2015)

     Trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích, Tòa án ra quyết định thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố mất tích. Thời hạn thông báo tìm kiếm người mất tích là 4 tháng, kể từ ngày đăng, phát thông báo lần đầu tiên.

• Trong thời hạn thông báo, nếu người bị yêu cầu tuyên bố mất tích trở về và yêu cầu Tòa án đình chỉ việc xét đơn yêu cầu thì Tòa án ra quyết định đình chỉ việc xét đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích.
• Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày kết thúc thời hạn thông báo thì Tòa án phải mở phiên họp xét đơn yêu cầu.

Bước 3: Toà án ra quyết định tuyên bố một người mất tích

     Trường hợp chấp nhận đơn yêu cầu thì Tòa án ra quyết định tuyên bố một người mất tích; trường hợp có yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp quản lý tài sản của người bị tuyên bố mất tích đó và được chấp nhận thì trong quyết định tuyên bố một người mất tích, Tòa án còn phải quyết định áp dụng biện pháp quản lý tài sản của người đó theo quy định của Bộ luật dân sự.

3.2.Yêu cầu ly hôn đơn phương

     Sau khi đã có quyết định tuyên bố mất tích người yêu cầu tiếp tục thực hiện thủ tục ly hôn đơn phương.

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

     Hồ sơ ly hôn đơn phương ngoài quyết định tuyên bố mất tích còn cần một số giấy tờ khác như: Đơn yêu cầu ly hôn đơn phương; Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn; Giấy khai sinh của các con (nếu có con chung); Sổ hộ khẩu, bản sao căn cước công dân/chứng minh nhân dân, giấy tờ về tài sản chug (nếu có tranh chấp về tài sản)

Bước 2: Nộp hồ sơ

     Cũng như các trường hợp ly hôn đơn phương thông thường, khi ly hôn với người đang mất tích, nguyên đơn nộp hồ sơ tại tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú cuối cùng của bị đơn trước khi người đó mất tích

Bước 3: Toà án thụ lý

     Nếu hồ sơ hợp lệ toà án ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí và giải quyết ly hôn theo quy định pháp luật.

     Như vậy nếu một người mất tích mà vợ hoặc chồng có yêu cầu ly hôn thì Tòa án sẽ giải quyết cho người đó đơn phương ly hôn nếu có quyết định công nhận một người đã mất tích.

     Trường hợp chồng biệt tích chưa đủ 2 năm liền trở lên mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định hiện hành thì người vợ chưa có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố chồng mất tích. Điều này đồng nghĩa với việc người vợ chưa đáp ứng đủ điều kiện để Tòa án thụ lý đơn yêu cầu ly hôn theo trình tự, thủ tục chồng mất tích.

     Khoản 2 Điều 56 Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định:

"Trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị Tòa án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn thì Tòa án giải quyết cho ly hôn."

     Như đã trình bày ở trên Toà án tuyên bố một người mất tích là sự kiện pháp lý được toà án công nhận khi đáp ứng đủ điều kiện một người được coi là mất tích. Khi đó quan hệ vợ chồng của người bị tuyên bố mất tích với bên còn lại vẫn tồn tại. Nếu bên còn lại muốn chấm dứt quan hệ hôn nhân với người đã bị Toà án tuyên bố mất tích thì bắt buộc phải tiếp tục thực hiện thủ tục yêu cầu ly hôn đơn phương và chỉ khi có yêu cầu ly hôn toà án mới giải quyết ly hôn cho người đó.                                                                                

Luật Toàn Quốc xin chân thành cảm ơn./.

 Chuyên viên: Lê Vũ